Treść przekazu, który zarówno ukierunkowuje, jak i pobudza, powinna zawierać następujące informacje: 1) co należy robić, 2) z czym się należy liczyć, jeśli się to zrobi lub tego nie zrobi. Ta druga informacja nie tylko orientuje, ale i wiąże się z pobudzaniem (jeżeli istnieją odpowiednie skłonności do ulegania odpowiednim pobudzeniom, a treść przekazu aktywizowała te skłonności). Przeprowadzone kontrole mogą się między sobą różnić także ze względu na ich cel. Głównym celem kontroli bywa np. ujawnienie odstępstw od planowanej realizacji i wzmocnienie oddziaływań korygujących (np. przez zagrożenie karą lub jej wymierzenie). Znacznie bardziej wychowującą i konstruktywną społecznie jest kontrola polegająca głównie nie na poszukiwaniu podstaw do zastosowania jakiejś sankcji, ale ńa badaniu, które pozwoli ujawnić czynniki utrudniające lub uniemożliwiające wykonanie ustalonych zadań. Niejednokrotnie w kontroli chodzi o coś więcej, a mianowicie o uzyskanie podstawy do oceny całego programu realizacji zadań wychowawczych, by go ewentualnie zmodyfikować. Wyróżnić więc należy metody kontroli korygującej (represyjnej) i metody kontroli merytorycznej. Te drugie polegają nie tylko na poszukiwaniu niedomagań, lecz przede wszystkim na poszukiwaniu sposobów usprawnienia działań przyszłych, i dalej na wzbogacaniu funkcjonowania kontrolowanego systemu wychowawczego, co pozwoli na ewentualne zreformowanie i uzupełnienie zadań i struktury systemu. Wiąże się to z poszukiwaniem zamierzeń i rozwiązań nowatorskięh i z poszukiwaniem podstawy gratyfikowania wszelkiej twórczej inicjatywy. Zatem doniosła wychowawczo kontrola merytoryczna powinna mieć charakter kontroli doskonalącej. W kontroli doskonalącej podejście do stwierdzonych usterek i niedostatków staje się jakościowo odmienne od tego, które cechuje kontrolę represyjną. Jeżeli więc wychowankowie nie wykonują zleconych im zadań, zespół kontrolujący zmierza przede wszystkim do ustalenia przyczyn niekorzystnego stanu, znaczenia tego faktu dla podstawowych funkcji systemu (którego częścią są nie tylko wychowankowie, ale i wychowawcy), oraz do zaproponowania osób i zespołów oraz środków i sposobów, które mogą wyeliminować niekorzystne czynniki, zapobiegając powtórzeniu się porażki oraz ewentualnie zmniejszyć wynikające z niej straty. W tej sytuacji wnioski pokontrolne polegają przede wszystkim na uzupełnieniu planu usprawnień.

Treść przekazu, który zarówno ukierunkowuje, jak i pobudza, powinna zawierać następujące informacje: 1) co należy robić, 2) z czym się należy liczyć, jeśli się to zrobi lub tego nie zrobi. Ta druga informacja nie tylko orientuje, ale i wiąże się z pobudzaniem (jeżeli istnieją odpowiednie skłonności do ulegania odpowiednim pobudzeniom, a treść przekazu aktywizowała te skłonności). Przeprowadzone kontrole mogą się między sobą różnić także ze względu na ich cel. Głównym celem kontroli bywa np. ujawnienie odstępstw od planowanej realizacji i wzmocnienie oddziaływań korygujących (np. przez zagrożenie karą lub jej wymierzenie). Znacznie bardziej wychowującą i konstruktywną społecznie jest kontrola polegająca głównie nie na poszukiwaniu podstaw do zastosowania jakiejś sankcji, ale ńa badaniu, które pozwoli ujawnić czynniki utrudniające lub uniemożliwiające wykonanie ustalonych zadań. Niejednokrotnie w kontroli chodzi o coś więcej, a mianowicie o uzyskanie podstawy do oceny całego programu realizacji zadań wychowawczych, by go ewentualnie zmodyfikować. Wyróżnić więc należy metody kontroli korygującej (represyjnej) i metody kontroli merytorycznej. Te drugie polegają nie tylko na poszukiwaniu niedomagań, lecz przede wszystkim na poszukiwaniu sposobów usprawnienia działań przyszłych, i dalej na wzbogacaniu funkcjonowania kontrolowanego systemu wychowawczego, co pozwoli na ewentualne zreformowanie i uzupełnienie zadań i struktury systemu. Wiąże się to z poszukiwaniem zamierzeń i rozwiązań nowatorskięh i z poszukiwaniem podstawy gratyfikowania wszelkiej twórczej inicjatywy. Zatem doniosła wychowawczo kontrola merytoryczna powinna mieć charakter kontroli doskonalącej. W kontroli doskonalącej podejście do stwierdzonych usterek i niedostatków staje się jakościowo odmienne od tego, które cechuje kontrolę represyjną. Jeżeli więc wychowankowie nie wykonują zleconych im zadań, zespół kontrolujący zmierza przede wszystkim do ustalenia przyczyn niekorzystnego stanu, znaczenia tego faktu dla podstawowych funkcji systemu (którego częścią są nie tylko wychowankowie, ale i wychowawcy), oraz do zaproponowania osób i zespołów oraz środków i sposobów, które mogą wyeliminować niekorzystne czynniki, zapobiegając powtórzeniu się porażki oraz ewentualnie zmniejszyć wynikające z niej straty. W tej sytuacji wnioski pokontrolne polegają przede wszystkim na uzupełnieniu planu usprawnień.